• VRIJWILLIGERS

      Vrijwilligers zijn de kracht van het open jeugdwerk

      Het jeugdwerk in Vlaanderen is een sterk bottom-up verhaal, met vrijwilligers die zich inzetten in alle onderdelen van de organisatie. Voor het open jeugdwerk is dat niet anders. Vrijwilligers zoeken, vinden én behouden is altijd al een uitdaging geweest waar initiatieven ook voor de coronacrisis al aandacht aan moesten besteden.


      De meeste initiatieven zijn vzw’s met vrijwilligers in het bestuur. Dit zijn meerderjarige jongeren die de koers van de organisatie bepalen. Indien er beroepskrachten tewerkgesteld worden in de vzw, zijn deze jongeren ook werkgever. Bij grote initiatieven zien we vaak nog een dagelijks bestuur of kern van jongeren die de dagelijkse werking organiseert (onder andere activiteitenaanbod en communicatie) of zich inzet voor specifieke thema’s of taken zoals activiteiten, programmatie en andere klusjes. Die vaste vrijwilligers kennen de werking goed en kunnen gemakkelijk ingeschakeld worden. Men rekent vaak ook op ‘losse vrijwilligers’ die niet altijd mee instaan voor de dagelijkse werking maar zich wel inzetten voor specifieke vragen zoals shiften doen op een fuif of deelnemen aan een flyertocht.


      Het vrijwilligersengagement was voor de crisis bijna uitsluitend fysiek: geen inzet zonder samenkomst. Overschakelen naar online was niet voor alle initiatieven evident. Toen initiatieven tijdens de zomerperiodes in de openlucht beperkt aan de slag konden, waren de coronamaatregelen vaak een rem. Vrijwilligers hadden het gevoel te moeten ‘werken’ en te ‘controleren’. Vrijwilligers zijn de stuwende kracht van een organisatie. Als er enkele sterkhouders wegvallen, kan dit grote consequenties hebben. De coronacrisis vergrootte deze uitval.

    • Feiten en cijfers

      Vrijwillige en geprofessionaliseerde initiatieven

      Zo’n 60% van de respondenten draait enkel op vrijwilligers en heeft dus geen beroepskracht in loondienst. Bijna 29% heeft een beroepskracht tewerkgesteld via de eigen vzw. Opvallend is het aantal respondenten dat personeel in dienst heeft, tewerkgesteld via de stad/gemeente. Gezien het vrij hoge aantal, denken we dat de vraag door sommige respondenten misschien wat vrij geïnterpreteerd werd. Na wat strenger door de antwoorden te gaan, blijven er zes ‘meewerkende ambtenaren’ over.

      Vrijwilligers zijn sterk vertegenwoordigd in het open jeugdwerk

      Met gemiddeld 16 vaste vrijwilligers (bestuursleden, werkgroepen, organisatoren, …) en 23 losse vrijwilligers[1] zien we dat het open jeugdwerk een belangrijke plek is voor jongeren om een vrijwillig engagement op te nemen.

       

      [1] Wanneer we de resultaten splitsen naargelang het een vrijwillig of geprofessionaliseerd initiatief is, krijgen we wat meer diepte in de cijfers:

      • Vrijwillige initiatieven geven aan gemiddeld zo’n 14 vaste en 19 losse vrijwilligers actief te hebben in hun werking.
      • Geprofessionaliseerde initiatieven werken gemiddeld met 24 vaste en 31 losse vrijwilligers. Veelal zijn deze initiatieven ook wat groter in omvang (frequentie en grootte van werking).
      • De mediaan voor vaste vrijwilligers ligt op 14, voor losse vrijwilligers op 15 voor de gehele populatie en voor vrijwillige initiatieven. Voor geprofessionaliseerde initiatieven op 14 vaste en 25 losse vrijwilligers.

      Het lijkt dus dat de gemiddelde cijfers wat omhoog getrokken worden door de grotere geprofessionaliseerde initiatieven.

      Vrijwilligers zorgen ook wel eens voor kopzorgen

      We vroegen de respondenten om een antwoord te voorzien op verschillende stellingen rond werken met vrijwilligers in tijden van corona. De grafiek laat weinig aan de verbeelding over: er zijn behoorlijk wat zorgen hierrond.

      • Meer dan 60% van de respondenten is het eens of helemaal eens met de stelling dat er motivatieverlies is bij vrijwilligers.
      • Taken blijven vaak langer liggen.
      • Vrijwilligers betrokken houden blijkt een serieuze opgave te zijn in coronatijden. Het is niet gemakkelijk om vrijwilligers online samen te brengen. Er trad naarmate de lockdown vorderde ook wat ‘online moeheid’ op.
      • Maar liefst 40% van de respondenten geeft aan het helemaal eens te zijn met de stelling dat nieuwe vrijwilligers moeilijk te vinden zijn. Een kwart is het eens met de stelling. Dit betekent dat slechts 13% hier geen moeilijkheden mee ondervindt.

      Nieuwe vrijwilligers vinden en vrijwilligers motiveren en betrekken vormen dus de eerste belangrijke actiepunten voor de heropstart van het open jeugdwerk.

      Voornamelijk rond losse en vaste vrijwilligers, minder rond bestuurders

      We vroegen de respondenten om een antwoord te voorzien op verschillende stellingen rond werken met vrijwilligers in tijden van corona. De grafiek laat weinig aan de verbeelding over: er zijn behoorlijk wat zorgen hierrond.

      • Meer dan 60% van de respondenten is het eens of helemaal eens met de stelling dat er motivatieverlies is bij vrijwilligers.
      • Taken blijven vaak langer liggen.
      • Vrijwilligers betrokken houden blijkt een serieuze opgave te zijn in coronatijden. Het is niet gemakkelijk om vrijwilligers online samen te brengen. Er trad naarmate de lockdown vorderde ook wat ‘online moeheid’ op.
      • Maar liefst 40% van de respondenten geeft aan het helemaal eens te zijn met de stelling dat nieuwe vrijwilligers moeilijk te vinden zijn. Een kwart is het eens met de stelling. Dit betekent dat slechts 13% hier geen moeilijkheden mee ondervindt.

      De meerderheid van de bevraagde initiatieven rekent op een trouwe en betrokken bestuurderskern. Ongeveer 60% verwacht een gelijk aantal bestuurders na de crisis. Uit gesprekken en open antwoorden blijkt dat de band tussen bestuurders in veel werkingen is versterkt. Doordat ze samen problemen hebben opgelost, zijn bestuurders (en vrijwilligers en/of beroepskrachten) meer naar elkaar toe gegroeid. Langs de andere kant maakt nog steeds een kwart van de respondenten zich zorgen om minder bestuurders.

       

      Vrijwilligers verliezen is een grote angst. Bijna 40% verwacht minder vrijwilligers na de crisis.

      Slechts 15% verwacht een toename van vaste vrijwilligers. Een kwart van de respondenten denkt dan weer dat er meer losse vrijwilligers zullen zijn na de coronacrisis.

    • Inzichten en uitdagingen

      Onze vragen rond vrijwilligers hebben een kernbezorgdheid van de open jeugdwerkinitiatieven naar boven gehaald. Veel initiatieven vrezen dat de natuurlijke instroom van jonge vrijwilligers beperkt zal zijn doordat ze hun deuren zo lang hebben moeten sluiten.

       

      De zorgen gaan vooral over vaste vrijwilligers: het soort vrijwilliger dat, na veelvuldige bezoeken aan het initiatief, besluit om zichzelf te engageren binnen een werking en op termijn doorgroeit naar een bestuursfunctie. De coronacrisis dwarsboomt dit doorgroeiproces.

      De grote klap moet waarschijnlijk nog komen. Veel initiatieven hebben zich de voorbije 18 maanden gefocust op veilig werken en een verantwoorde heropstart. Ook de lokale jeugdambtenaren liggen wakker van de zichtbaarheid van open jeugdwerkinitiatieven en de instroom van geëngageerde jongeren.

       

      We moeten ten slotte ook durven stilstaan bij het bereik van onze bevraging. Misschien liggen de uitdagingen bij die initiatieven die we niet bereikten nog veel hoger.

    • Adviezen

      Adviezen voor het open jeugdwerk, lokale overheden en Vlaanderen.

      Open jeugdwerk

      Maak werk van een vrijwilligersbeleid

      Vrijwilligers zoeken, maar ook vinden én behouden is vaak iets organisch. Door de crisis was en is dit niet altijd mogelijk. Maak daarom werk van een vrijwilligersbeleid waarin je aandacht hebt voor de werving en selectie van nieuwe vrijwilligers en het betrekken, motiveren en bedanken van je huidige vrijwilligersploeg.

       

      Open de deur en open je hoofd

      Tijdens deze crisis hebben heel wat werkingen de beperkingen omgezet in verrassende nieuwe projecten. Laat je inspireren door de aanpak van anderen en gooi de deuren open voor nieuwe initiatieven. De komende maanden zal Formaat enkele inspirerende praktijken in beeld brengen, maar kijk zelf ook rondom je. Van welke projecten word jij enthousiast?

       

      Boor nieuwe potentiële vrijwilligersgroepen aan door in te zetten op samenwerkingen met partners zoals andere (lokale) verenigingen. Door hen te betrekken, komen er nieuwe jongeren over de vloer die misschien later ook wel op zichzelf de weg naar je werking vinden. Weet ook dat nieuwe bezoekers vragen om een aandachtige aanpak. Zorg ervoor dat ze zich thuis voelen.

      Lokale overheden

      Erken de brede werking van het open jeugdwerk

      Open jeugdwerkinitiatieven zijn er in alle vormen. Het veld kookt over van diversiteit. Door de verschillende werkingen te leren kennen, krijg je meer zicht op de positieve effecten die ze teweegbrengen. De meerwaarde van je lokale open jeugdwerkinitiatief moet benoemd en erkend worden. Op die manier waardeer je ook de inzet van de jongeren die zich ervoor engageren. Je kan dit onder andere doen door positieve verhalen in beeld te brengen. Verschillende bevraagde lokale besturen spelen met het idee om een campagne op te starten, al dan niet in samenwerking met de jeugdraad, om hun lokale werkingen in de kijker te zetten. De positieve kracht van initiatieven straalt ook af op je gemeente en de diensten die de initiatieven ondersteunen. Het is dus een win-win voor de gemeente én de initiatieven zelf.

       

      Maak kennis met alle vrijwilligers

      Vaak hebben ambtenaren maar met enkele personen van een initiatief contact, waardoor ze een te eenzijdig beeld hebben van de werking. Ga daarom eens langs op een vrijwilligersvergadering of organiseer iets voor de vrijwilligers van je lokale initiatieven. Zo leer je je lokaal open jeugdwerk echt kennen.

      Vlaanderen

      Geef vrijwillige initiatieven ook kansen bij de relance

      Vaak kunnen initiatieven die puur op vrijwilligers werken niet intekenen op fondsen, premies of subsidies van de Vlaamse Overheid, omdat professionalisering een voorwaarde is. Als ze dit wel kunnen doen, zijn dit vaak ingewikkelde dossiers met korte deadlines en strenge eisen. Geef ook aan zuiver vrijwillige initiatieven mogelijkheden om positief in te zetten op de relance. Moedig samenwerkingen met geprofessionaliseerde partners en/of lokale overheden aan, maar zie het niet als een voorwaarde.

    • Acties van Formaat

      Jeugdhuisbegeleiding vrijwilligersbeleid

      Wil je je vrijwilligersbeleid onder de loep nemen? Dan kan je hiervoor een jeugdhuisbegeleiding op maat van je open jeugdwerkinitiatief aanvragen. Vraag zeker na bij je lokale overheid of jeugddienst of zij hiervoor subsidies hebben.

      Vrijwilligers werven in een geprofessionaliseerd initiatief

      Vrijwilligers zijn er niet enkel bij vrijwillige initiatieven, maar ook bij de initiatieven waar een beroepskracht is tewerkgesteld. Vrijwilligers werven is één van de thema’s die aan bod komen in de basisopleiding voor beroepskrachten.

      Jeugdhuisbegeleidingstraject zichtbaarheid en imago

      Anderhalf jaar na de start van de coronacrisis hebben open jeugdwerkinitiatieven andere behoeften en uitdagingen. Wat is de identiteit en het imago van je werking? Hoe kan je hier bewust mee omgaan om je werking te boosten? Via het jeugdhuisbegeleidingstraject krijg je alle tools in handen om je werking een leven na corona te geven.

    Formaat vzw
    De Wittestraat 2
    2600 Berchem

    info@formaat.be
    www.formaat.be

     

     

    © FORMAAT 2021 - WAAR WAREN WE GEBLEVEN?

      Alle berichten
      ×
      Cookie Gebruik
      We gebruiken cookies om een vlotte browse-ervaring te garanderen. Door verder te gaan gaan gaan we ervan uit dat u het gebruik van cookies accepteert.
      Leer meer